حقوق شهروندی در مقابل مسئولیت شهروندی

کیشوندان می‌توانند نمونه و مثالی بارز برای توصیف شهروندانی وظیفه شناس و مسئولیت پذیر در سراسر  کشور باشند.

از منظر اسلام خداوند متعال در برابر هر نعمتی، مسئولیتی را بر عهده انسان قرار داده و به میزان مسئولیت نیز از انسان بازخواست خواهد نمود، مهم آن است که مسئولیت‌ها را به خوبی بشناسیم.

به گزارش خبرنگار دولتخانه کیش، انسان، موجودی رها شده نیست تا همانند حیوانات، تمام همتش پر کردن شکم باشد و خود را در برابر هیچ‌کس پاسخگو نداند؛ بلکه تفاوت انسان با سایر موجودات، افزون بر عقل و خِرد، وظایفی است که توسط آفریننده انسان برای او وضع شده است تا با عمل به آن‌ها، سعادت دنیا و آخرت را به دست آورد.

از منظر اسلام خداوند متعال در برابر هر نعمتی، مسئولیتی را بر عهده انسان قرار داده و به میزان مسئولیت نیز از انسان بازخواست خواهد نمود،[۱] مهم آن است که مسئولیت‌ها را به خوبی بشناسیم و در مقام عمل به وظیفه خود عمل کنیم.

حس مسئولیت، گاه در برابر خودِ انسان است که تقوا و ترس از خدا بارزترین نمونه آن است. تقوا، احساس مسئولیت از درون را افزایش می‌دهد و انسان باتقوا، همواره یک پلیس معنوی را در درون جان خود حاضر می‏بیند. به همین خاطر در خلوت و تنهایی، همانند زمانی که در منظر دیگران است، در انجام تعهدات و مسئولیت‌های خویش کوتاهی نمی‌کند و در همه حال خدا را شاهد بر اعمال خویش می‌داند و گاه در برابر افراد

و محیط پیرامون خویش است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

در ذیل این پیش مقدمه بر وظایف اجتماعی و مسئولیت شهروندی و حاکمیتی اشاره میشود. حقوق شهروندی آمیزه ای از وظایف شهروندان در قبال یکدیگر، شهر و دولت است و همچنین حقوق و امتیازاتی است که وظیفه تامین آنها بر عهده مدیران شهری، دولت و به طورکلی قوای حاکم می باشد.

شهروند مرکب از دوکلمه شهر به معنای جامعه انسانی و وند به معنای عضو وابسته به این جامعه است. حقوق شهروندی ازجمله دستاوردهای مثبت بشری است که در بسیاری از موارد مورد تایید دین مبین اسلام نیزمی باشد؛ حقوقی از جمله حق حیات، حق آزادی بیان و انتقاد، حق تعیین سرنوشت، حق امنیت، حق برابری، حق عدم تبعیض و.. ، همگی مورد تایید و تاکید اسلام هستند.

شهروندی ازجمله مفاهیم نوپدیدی است که به طورخاصی به عدالت و برابری توجه دارد و در نظریات اجتماعی، سیاسی و حقوقی جایگاه خاصی پیدا کرده است. مقوله شهروندی وقتی تحقق می یابدکه همه افراد یک جامعه ازکلیه حقوق سیاسی و مدنی برخوردار باشند و همچنین به فرصت های مورد نظر زندگی از حیث اقتصادی و اجتماعی دسترسی آسان داشته باشند.

شهروند و حقوق شهروندی

یک شهروند، عضو رسمی یک شهر، ایالت یا کشور است؛ این دیدگاه حقوق ومسئولیت ها را به شهروند یادآور می شود که در قانون پیش بینی وتدوین شده است.از نظر حقوقی جامعه نیازمند مقرراتی است که روابط تجاری، اموال، مالکیت، شهرسازی، سیاسی وحتی مسائل خانوادگی را در نظرگرفته و سامان می دهد.

از این رو از دید شهری موضوع حقوق شهروندی روابط مردم شهر، حقوق و تکالیف آنان در برابر یکدیگر و اصول و هدف ها و وظایف و روش انجام آن است. همچنین نحوه اداره امور شهر و کیفیت نظارت بر رشد هماهنگ شهر است که می توان به عنوان مهم ترین اصولی بدانیم که منشعب از حقوق اساسی کشور است.

در واقع حقوق شهروندی آمیخته ای از وظایف ومسئولیت های شهروندان در قبال یکدیگر، شهر و دولت یا قوای حاکم و مملکت است و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه تامین آن حقوق برعهده مدیران شهری (شهرداری)، دولت یا به طورکلی قوای حاکم می باشد. به مجموعه این حقوق و مسئولیت ها، حقوق شهروندی اطلاق می شود.

شهروند پویا

شهروندی اشاره به زندگی روزمره، فعالیت های فردی وکسب وکار افراد اجتماع و نیز فعالیت های اجتماعی ایشان دارد و به طورکلی مجموعه ای از رفتار و اعمال افراد است. شهروندی پویا یا شهروندی فعال در واقع  از این نگرش برخاسته است. شهروندی ازاین منظر مجموعه ای گسترده از فعالیت های فردی و اجتماعی است.

فعالیت هایی که اگرچه فردی باشند، اما برآیندآنها به پیشرفت زندگی اجتماعی کمک خواهد کرد. همچنین مشارکت های اقتصادی، خدمات عمومی، فعالیت های داوطلبانه و دیگر فعالیت های اجتماعی که در بهبود زندگی همه شهروندان موثرخواهد افتاد.

در واقع این نگاه ضمن اشاره به حقوق شهروندی مدون و قانونی، در نگاه کلی تر به رفتارهای اخلاقی و اجتماعی می پردازد که اجتماع از شهروندان خود انتظار دارد. دریافت مفاهیم شهروندی نیازمند فضایی مناسب برای گفتگو و مشارکت مردم با نقطه نظرات متفاوت ونظارت عمومی است.

مسئولیت های اجتماعی شهروندان

شهروندان به طور داوطلبانه امکانات خود را جهت کمک به پیشرفت و بهبود شهر به کار می گیرند. شهروندان فعال با توجه به تخصص و استعداد خود درسازمان ها وکمیته های محلی گوناگون نظیر انجمن اولیا و مربیان وسازمان های غیردولتی عضویت داشته و فعالیت می کنند.

شرکت در نشست ها و اجتماعات شهری، حضور در محکمه های عمومی، هیات منصفه یا هیات های حل اختلاف، مشارکت در پروژه های اجتماعی برای پیشرفت جامعه و نیز یافتن مشکلات و راه حل آنها بسیار سودمند خواهد بود.

صاحبنظران بر این عقیده اندکه اجتماعات محلی و نهادهای  مردم محور می توانند با ارائه رفتارهای جدید و نهادینه ساختن آنها در جوامع نقش موثری در ایجاد و بازتولید مفهوم شهروندی ایفا نمایند.

مسئولیت های فردی

رای دادن: حق رای دادن در حالی که از نظر بسیاری، از جمله مسئولیت های شهروندی محسوب می گردد اما در واقع یک امتیاز نیز می باشد.کسانی که رای نمی دهند در واقع صدایشان در دولت شنیده نمی شود. قبل از هر رای گیری اطلاعات مربوط  به موضوع یا نامزدها باید به صورت شفاف به اطلاع شهروندان برسد.

دربعضی مناطق محلی ممکن است به افرادی فرمان داده شود تا در دستگیری مجرمین یا برای برقراری صلح و امنیت یا اجرای یک فرمان به کلانتر کمک کنند.

احترام به قانون و حقوق دیگران: هر شهروندی می بایست از قوانین اجتماع ایالت وکشوری که درآنجازندگی می کند پیروی کند. هرشهروندی می بایست به حقوق دیگران احترام گذارد.

پرداخت مالیات: هر شهروندی موظف به پرداخت مالیات بردرآمد و دیگر عوارض قانونی بر اساس درستکاری و راستی و سرموقع می باشد.

مسئولیت های دولت

حفاظت از مال وجان و حقوق و امنیت شهروندان: توسط پلیس، آتش نشانی، امداد در حوادث و بلایای پیش بینی نشده، دادگاه و سامانه قضایی ونیروهای مسلح.

بهداشت و سلامتی: آب وغذای سالم، بازرسی از شیر وگوشت، نگهداری از بیمارستان ها.

آموزش: تعمیر و ساخت جاده ها، بزرگراه ها وخیابان و راه آهن.

حفاظت و نگهبانی از منابع طبیعی: جنگل ها و محیط زیست.

حفاظت از پس اندازها: بازرسی از بانک ها و ضمانت حساب های بانکی.

کمک و جبران خسارت : در مواردپیش بینی نشده مانندسیل، زلزله و خشکسالی.

آموزش شهروندی

آموزش شهروندی به طور غیررسمی در خانه یا محل کار یا کارگاه های آموزشی و یا به طور رسمی به صورت سرفصل درسی مجزا در مدارس و حتی مدارس ابتدایی و یا به صورت رشته تحصیلی دانشگاهی در واقع به شهروندان می آموزد که چگونه یک شهروند فعال، آگاه و مسئولیت پذیر باشند.

در واقع مبنای این آموزش ها پرورش یک شهروند نمونه یا شهروند خوب یا ارائه یک الگوی شهروندی نیست بلکه به آنان می آموزد که چگونه تصمیمات خود را با توجه به مسئولیت هایشان در قبال اجتماع و زندگی فردی خود اتخاذ نمایند. 

تربیت شهروند یکی از فروع شهروندی است که با توجه به تحولات سریع اجتماعی،  فنآوری وسیاسی دوران معاصر از جمله دلمشغولی های برنامه ریزان وسیاست گذران تعلیم و تربیت کشورهای جهان به شمارمی آید.

در پایان چند کلام و اشاره به کیش و کیشوندان مسئولیت پذیر

شهر ما خانه ما شعار و جمله ای ارزنده و ریشه ی ٬

 کلید واژه ای مهم قابل توجه همه اقشار جامعه برای حفظ و نگهداری از أموال و داشته های طبیعی و معنوی و مادی و هنری و تفریحی و صنعتی شهری ، باید از خانه تا بطن جامعه مسئولیت پذیری شهروندان مورد واقع شود.

  با تفکیک زباله ها و با رعایت نظافت شهری و حفظ محیط زیست ، رعایت حق تقدم ، راعایت قوانین رانندگی ، مقابله با کم فروشی و گران فروشی ، عدم سد معابر ، رعایت بهداشت و توجه به نوع نگهداری و چگونگی عرضه بهداشتی مواد غذایی ، احترام و تکریم به همشهریان و گردشگران، توجه به تربیت صحیح فرزندان ، مشارکت در اجتماعات و برنامه های فرهنگی و تربیتی ، و مواردی متعدد که مسئولیت شهروندی در آن تجلی پیدا میکند .

 امروز به لطفا فراهم شدن امکانات رسانه ای بخصوص فضای مجازی اکثر قریب به اتفاق مردم مطالبه گر حقوق شهروندی هستند و کمتر بحث و ارزیابی های مناسب و اصولی بر میزان تعهدات شهروندان و مسئولیت پذیری در امور جاری و اجتماعی و فرهنگی شهری دیده و شنیده میشود. لازم است مثال یک سوزن به خود را تکرار بکنم و از خودم و شما کیشوندان بخواهم تا چه اندازه برای حفظ و حراست از داشته های شهرمان مسئولیت پذیر هستیم و برای کرامت و پاسداشت آن از زمان و فکر و اندیشه و حتی مال خود مایه میگذاریم .؟

توصیه و سفارش یک نمونه مهم جهت احساس مسئولیت من و شما شهروند گرامی  ، بیاید از همین امروز تفکیک زباله از منزل را جدی بگیریم تا محل بازیافت ، میًدانید  با این فرهنگ و اقدام چه اتفاقی مثبت و ارزشی در جزیره روی میدهد .؟ 

ضمن حفظ منابع ملی و مردمی در حفظ محیط زیست جزیره سهیم خواهیم شد و از تلمبار کوهی از زباله که کم کم به یک معضل بزرگ تبدیل خواهد شد جلوگیری بعمل آوریم. اتفاق مهم فرهنگ سازی است برای زیستن اخلاق محور تاکید و اصرار بر مسئولیت پذیری مردم نسبت به حق متقابل ، 

امید است مردم حضور و مشارکت در اتفاقات و رویدادهای عام المنفعه را جزوی از اصول و فرهنگ زندگی و مسئولیت  روزمره خود پنداشته وقرار داده از قبل پیاده سازی چنین فرهنگی فاخر، زشتی ها و ضرر و زیانهای جامعه را با مسئولیت پذیری شهروندی خود به حداقل برسانیم . انشالله 

#شهروند_مسئولیت_پذیر 

#حقوق_شهروندی

بهمن عبدالهی خبرنگار