انقراض کوسه ماهیان در آب‌های ایران

انقراض کوسه ماهیان در آب‌های ایران

ذخایر کوسه ماهیان در آبهای ایرانی خلیج فارس و دریای عمان به شدت رو به کاهش است.

هرچند با وضع ممنوعیت صید و جریمه‌های سنگین از سوی سازمان‌های متولی صید این ماهیان ممنوع شده است لکن صید ضمنی (Bycatch)در برخی از روش‌های صید شامل گوشگیر ساحلی و اقیانوسی، ترال ماهی و میگو، رشته قلاب و ترولینگ هنوز کوسه‌ها را گرفتار می‌کند.

در این تحقیق طی دوره زمانی ۱۰ ساله از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹ در ۲۰ بندر صیادی انتخابی به صورت تصادفی در نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان نسبت به پایش روند تخلیه صید کوسه ماهیان با بررسی و شناسایی گونه‌ای کوسه ماهیان با استفاده از روش‌های بیومتریک و بهره‌گیری از کلیدهای شناسایی معتبر منطقه‌ایی و همچنین کلیدهای شناسایی FAO اقدام گردید.

بررسی حاضر نشان داد که ۳۸ گونه کوسه ماهی در فرایند عملیات صیادی به‌ صورت ضمنی صید می‌شوند.

از مجموع ترکیب صید کوسه ماهیان در طی دوره مورد مطالعه پنج گونه کوسه ماهی بیشترین فراوانی را دارند که گونه‌های غالب منطقه هستند.

‌‌درصد فراوانی این کوسه‌ها به ترتیب کوسه ماهیان ساحلی کوسه شیری۲۵% Rhizoprionodon acutus، کوسه ابریشمی ۲۱% Carcharhinus falciformis، کوسه دم خالدار۱۹% Carcharhinus sorrah، کوسه باله سیاه ۱۴% Carcharhinus limbatus و کوسه چاک لب ۹% Rhizoprionodon oligolinx بیشترین حجم از تخلیه کوسه ماهیان در بنادر را به خود اختصاص می‌‌دهند.

غالب کوسه‌های صید شده کوسه‌های کوچک و دارای فراوانی طولی بین ۵۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر هستند.

با برآورد میزان صید سالانه کوسه ماهیان در پنج دهه گذشته و بر اساس آخرین رده بندی IUCN درسال ۲۰۲۰ هم اکنون ۴ گونه از کوسه ماهیان خلیج فارس و دریای عمان به‌صورت بحرانی در معرض انقراض Critically Endangered قرار گرفته‌اند؛ همچنین ۱۳ گونه نیز در فهرست قرمز گونه‌های درمعرض خطر Endangered قرار گرفته است.

بر همین اساس ۱۳ گونه دیگر به واسطه صید غیر مجاز ذخایر آنها آسیب‌پذیر: Vulnerable شده است.

درحال حاضر با توجه به دلیل اهمیت اکولوژیک ذخایر کوسه ماهیان و وجود حساسیت در سطح ملی و منطقه‌ایی و همچنین با توجه به حضور ناوگان ماهیگیری ایران در اقیانوس هند و صید ضمنی گونه‌های اقیانوسی و توجه سازمان‌های بین‌المللی لزوم تدوین برنامه اقدام ملی برای حفاظت از این گونه‌های ارزشمند بیش از پیش احساس می‌شود که این مهم با یک عزم ملی و با عنایت به ضرورت‌های مدیریتی و اجماع کارشناسی می‌بایست به صورت کاربردی و اجرایی محقق شود.