کیش و کرونا؛ درس‌هایی که از موج دوم همه‌گیری در هوکایدوی ژاپن می‌توان گرفت.

چند هفته پیش ردیابی، محدود کردن و قطع زنجیره انتشار ویروس کرونا باعث کاهش شدید آمار ابتلا در هوکایدو شد. به این شهر ژاپن به چشم یک نمونه موفق نگاه می‌شد تا اینکه درگیر موج دوم این همه‌گیری شد.

اواخر فوریه ۲۰۲۰، هوکایدو اولین منطقه در ژاپن بود که به دلیل شیوع کرونا اعلام شرایط اضطراری کرد. همه مدارس تعطیل، نجمع‌های بزرگ ممنوع و مردم تشویق به ماندن در خانه شدند. دولت محلی با جدیت تمام افرادی را که با مبتلایان در تماس بودند ردیابی و از بقیه جدا می‌کرد. این سیاست نتیجه داد و تا اواسط مارس، آمار موارد جدید به یک یا دو نفر در روز کاهش پیدا کرد. شرایط اضطراری ۱۹ مارس لغو شد و اوایل آوریل مدارس باز شدند.

ولی یک ماه بعد از لغو شرایط اضطراری، دولت دوباره مجبور شد وضعیت اضطراری اعلام کند. هوکایدو مستقل از دولت مرکزی عمل کرد که هفته گذشته در توکیو، اوزاکا و پنج استان دیگر اعلام وضعیت اضطراری کرد. سرانجام روز پنجشنبه در کل ژاپن اعلام وضعیت اضطراری شد.

نمونه‌ای تقریبا موفق

در هفته گذشته، هوکایدو ۱۳۵ مورد جدید ابتلا به بیماری داشت. برخلاف دفعه اول در فوریه دلیلی در دست نیست که این ویروس باز هم از خارج به ژاپن آورده شده باشد. هیچ کدام از مبتلایان خارجی نیستند و در ماه گذشته هم به خارج از ژاپن سفر نکرده‌اند.

از تجربه هوکایدو چه درسی می‌شود گرفت؟

اول این که اگر از همان ابتدا کنترل را به دست بگیرید می‌توانید آن را مهار کنید. پرفسور کنجی شیبویا از دانشگاه کینگز کالج لندن می‌گوید: “ردیابی و جداسازی خوشه‌های بیماری کار آسانی است. رویکرد مقامات در کنترل این خوشه‌ها موفق بود. در آن زمان، هنوز مراحل اولیه همه‌گیری در ژاپن بود. بیماری منطقه‌ای بود و مقابله با آن موفق.”

از این نظر، هوکایدو به شهر دگو در کره جنوبی شباهت دارد. در دگو ابتلای گسترده در یک فرقه مذهبی بشدت ردیابی، تمام افراد آلوده از دیگران جدا و شیوع ویروس مهار شد.

درس دومی که هوکایدو به ما می‌دهد خیلی دلگرم‌کننده نیست. بعد از شیوع این بیماری در دگو، دولت کره جنوبی آزمایش وسیع را آغاز کرد تا مبتلایان را ردیابی کند. ژاپن بر عکس عمل کرد. حتی در حال حاضر، یعنی سه ماه بعد از اینکه اولین مورد در ژاپن به ثبت رسید، فقط درصد کمی از جمعیت آزمایش می‌شوند. دولت ژاپن ابتدا می‌گفت آزمایش افراد در مقیاس وسیع “هدر دادن منابع” است اما اکنون رویه خود را تغییر داده و می‌گوید آزمایش را بیشتر می‌کند. با این حال به دلایلی این کار بکندی انجام می‌گیرد.

وزیر بهداشت ژاپن نگران است بیمارستان‌ها پر شوند از افرادی که نتیجه آزمایششان مثبت بوده و فقط علائم خفیف دارند و در نتیجه این مراکز نتوانند از عهده برآیند. از طرف دیگر مراکز بهداشت درمانی منطقه‌ای مسئول این آزمایش‌ها هستند نه دولت ملی. بعضی از این مراکز محلی برای آزمایش‌ وسیع، تجهیزات یا نیروی آموزش دیده کافی ندارند. خطوط تلفن محلی برای پاسخ‌گویی به تماس‌های مردم ظرفیت کافی ندارند و مراجعه به دکتر هم بسیار سخت است.

پرفسور شیبویا می‌گوید تمام این‌ها باعث شده مقامات ژاپن تصویر روشنی از نحوه شیوع ویروس نداشته باشند:

“ما در میانه انفجار همه‌گیری هستیم. درس مهمی که می‌توان از هوکایدو گرفت این است که حتی اگر بار اول در مهار این ویروس موفق شوید، ادامه جداسازی و محدودیت در دراز مدت آسان نیست. اگر تعداد آزمایش بیشتر نشود، شناسایی انتقال بیماری در جامعه و بیمارستان سخت است.

راه طولانی پیش رو

درس سوم این است که این واقعیت جدید ییشتر از حد انتظار خیلی‌ها طول خواهد کشید.

هوکایدو مجبور شده دوباره محدودیت‌ها را اعمال کند هر چند که تعطیلی و محدودیت‌ها در ژاپن بسیار ملایم‌تر از کشورهای دیگر است. بسیاری افراد هنوز سر کار می‌روند. شاید مدارس تعطیل باشند ولی مغازه ها و حتی بارها هنوز باز هستند.

به عقیده پرفسور شیبویا بدون اقدامات سختگیرانه، ژاپن براحتی نمی‌تواند موج دوم همه‌گیری را نه تنها در هوکایدو بلکه در سراسر کشور کنترل کند:

“درس اصلی این است که حتی اگر در مهار منطقه‌ای موفق بودید باید در نظر بگیرید انتقال بیماری در سایر نقاط کشور ادامه دارد. تا زمانی که مردم رفت و آمد می‌کنند، پاک شدن از این ویروس بسیار سخت است.”

اقتصاد هوکایدو بشدت صدمه دیده، این جزیره شدیدا وابسته به گردشگری است و ژاپن مسافرت از آمریکا و اروپا و بسیاری از کشورهای آسیایی را ممنوع کرده است. صاحب یک بار در شهر چیتوز مجبور شده بارش را ببندد و کارکنانش را اخراج کند. در شهر آساهیکاوا، آقای نوآکی تامورا به ما گفت با اینکه بارش هنوز باز است ولی تقریبا هیچ مشتری‌ای ندارد:

“هر شب یک یا دو نفر می‌آیند. قبلا از چین و جنوب شرقی آسیا گردشگر زیاد می‌آمد ولی همه ناپدید شده‌اند. دیگر در خیابان کسی را نمی‌بینیم به زبان خارجی صحبت کند. مهمانسراهای کوچک هم باید ببندند. گردشگری به مشکلات زیادی برخورده است.”

وضعیت اضطرای جدید قرار است رسما ششم مه (۱۷ روز دیگر)، یعنی در پایان تعطیلات “هفته طلایی” ژاپن خاتمه پیدا کند.

یک مقام مسئول مهار همه‌گیری در دولت محلی هوکایدو گفت شاید مجبور شوند این محدودیت‌ها را مدتی طولانی ادامه دهند:

“فکر می‌کنم ادامه دهیم. هدف کاهش تماس بین مردم برای توقف شیوع است. تا زمان پیدا کردن واکسن باید به تلاش برای جلوگیری از گسترش این ویروس ادامه دهیم.”