امروز: ۲۹ اسفند ۱۴۰۲
صدای ‌کیشوندان ، تحلیل و بررسی رویدادها و اخبار جزیره زیبای کیش

توجه ملی در مسیر تأسیس مناطق آزاد جدید/ شرط‌ لازم و ناکافی

توجه ملی در مسیر تأسیس مناطق آزاد جدید/ شرط‌ لازم و ناکافی

توجه ملی در مسیر تأسیس مناطق آزاد جدید/ شرط‌ لازم و ناکافی

 

امروز مثل همیشه وقتی از خواب بیدار شدم اول سراغ اخبار و تحلیل ها و دیدگاه های هم پیوند با قلمرو و حیطه موضوعی مناطق آزاد رفتم تا مطالب خواندنی را سنجیده گزین کنم و آنها را با جویندگان و خوانندگان به اشتراک بگذارم اما به نوشته ایی برخوردم که موضوع اش گفتگویی بود که هفته نامه تجارت با طهمورث قاسمی انجام داده بود ، فردی که او را به گفتارهای کارشناسانه و منطبق در عرصه عمل می شناسم . شناختی که از یک عقبه تجربی نیز برخوردار است. تا آنجا که می دانم او سابقه دو دهه فعالیت در مرکز پژوهش‌های مجلس را در کارنامه دارد و از همه مهمتر اینکه رتبه های علمی- مدیریتی را پله ‌پله از کارشناسی به پژوهشگر ارشد و مدیریت دو گروه تخصصی تا معاونت دو دفتر مطالعاتی و مدیرکلی توسعه‌ منابع انسانی این مرکز راهبردی را در این مدت طی نمود . همین ویژگی ها باعث شد تا علاوه بر انجام وظایف حرفه‌ایی خود بنا به اعلام نیاز کمیسیون اصل نود و فراکسیون خانواده همکاری نماید .

در مجموع او در دو سال متوالی به عنوان پژوهشگر برتر و منتخب سال های ۸۷ و ۸۸ برگزیده و در سال ۹۷ نیز به عنوان‌ مدیر نمونه قوه مقننه شناخته شود و از ریاست مجلس شورای اسلامی لوح تقدیر دریافت کند .
به سبب نقش و جایگاهی که او اکنون در حوزه سیاست گذاری و همینطور بخش خصوصی مناطق آزاد تجاری و صنعتی دارد نتوانستم از کنار این موضوع عبور کنم .

با طهمورث قاسمی تماس گرفتم، مثل همیشه با نگاه مهربانانه و فروتنی کارشناسانه پذیرایم شد . پرسش را که آغاز کردم به آرامی گفت متن گفتگو را که در هفته نامه تجارت آمده بخوان سپس با هم گفتگو می کنیم زیرا گمان می کنم دوستان آن متن را نخوانده‌اند و به دلیل فرهگ شفاهی تنها به تیتر، آن هم ناتمام نگاه کرده‌اند .
گفتگوی مفصل در این باب را منتشر میکنم .

بهمن عبدالهی ؛ خبرنگار

تجارت جهانی در گفتگو با طهمورث قاسمی، مشاور فراکسیون مناطق آزاد، طرح بازنگری در ایجاد مناطق آزاد را داد و گفت باید مجلس شورای اسلامی محوریت ایجاد مناطق آزاد تجاری صنعتی جدید در کشور را دقیق بررسی کند؛ بیابان‌های که زیرساخت‌های لازم را ندارند
و بودجه ای در قانون برای مناطق آزاد جهت توسعه زیر ساختها تعریف کرده و شایستگی مناطق را در معرفی منطقه آزاد تعریف کند .

ایده احداث مناطق آزاد در جهان با اهدافی متفاوت در زمینه رشــد و توســعه اقتصاد و تجارت در کشو راه اندازی میشود. در ایران احداث این مناطق از سال ۱۳۷۲ طبق قانون اجرایی شد و اهدافی در زمینه رشد اقتصاد و
آبادانی در مناطق مختلف کشور از طریق این مناطق ترسیم شــد. با وجود چالشهای در مدیریت مناطق هشتگانه در کشور، احداث هفت منطقه آزاد جدید در دستور کار قرار گرفته است که با مخالفتها و موافقتهای همراه بوده است.
دکتر طهمورث قاسمی ، مشاور عالی فراکسیون مناطق آزاد مجلس شورای اسلامی ، در گفتگو با تجارت جهانی ضمن بیان نقطه نظرات در زمینه مناطق آزاد جدید، به اهمیت تغییر در برنامه ریزی و مدیریت مناطق آزاد در کشور می پردازند.

چرا در حالی که عملکرد هفتگانه،
مورد انتقاد شدید همه دستگاه ها و مردم
است، مناطق آزاد جدید باید شکل بگیرند؟
نمیتوان در قبال عملکرد مناطق آزاد به طور
مطلق تحلیل یا ارزیابی خیلی دقیق به دلیل چالش
های موجود در مناطق داشت. در واقع قانونگذار
ما در همان اول اشکالاتی در خود داشته است و
این اشکالات مانع از مقایسه منطقه آزاد در ایران
و در کشورهای دیگر میشود. این مقایسه دارای
مشکلاتی است و به نظر من برخی از انحرافات
هم به همینجا بازمیگردد. اگر به ماده یک قانون
اداره مناطق آزاد رجوع کنیم متوجه میشویم
که قانونگذار بالغ بر ۹ هدف را برای این مناطق
هدف گذاری کرده است، که این اهداف بعضاً جمع
نقیضین است یعنی اصلا قابلیت جمع با یکدیگر
را ندارد.
ما در دنیا چنین تعریفی برای مناطق آزاد
نداریم که این مناطق خود مسئول فراهم آوردن
زیرساختها، کسب درآمد و درنهایت ارائه خدمت
عمومی هستند. اما در ایران مناطق آزاد را از همان
سال ۱۳۷۲ به این صورت هدف گذاری کرده ایم.
اگر بخواهیم تحلیل و قضاوتی براساس همین
شاخصها داشته باشیم، قطعاً در بعضی مناطق رشد
قابل قبولی وجود دارد. به عنوان مثال اگر به قبل از
۱۳۷۰ به جزیره کیش برگردیم، این جزیره در آن
زمان با کمترین امکانات زیست بود اما امروز شرایط
در آن تغییر کرده است، اما اگر به نسبت ماهیت و
کارکرد منطقه آزاد بسنجیم نتیجه متفاوت خواهد
بود. بنابراین بستگی دارد که ما براساس چه هدفی
داوری کنیم. پس بخشی از مشکلات  مناطق آزاد به
نگاه اولیه قانونگذار در همان ابتدای کار برمیگردد که
انحراف اول در مورد مناطق آزاد است. نکته مهم دیگر
این است که برخی از این مناطق ،بعضاً در مسیر هدف
حرکت کردند و بعد از مسیر خارج شدند و احتمالا
کارآمدی موردنظر را از دست داده اند و برخی مناطق
هم اساساً در مسیر هدف قرار نگرفته و نیاز به بررسی
جداگانه دارند.
لطفا بصورت مصداقی توضیح بدهید؟
به عنوان مثال منطقه آزادی را داریم که حتی
هنگامی که ۱۵ کیلومتر وارد آن می شویم اصلا
متوجه نمی شویم، به این دلیل که حد و حدودی
برای آن وجود ندارد. در حالی که سال هاست که
فعالیت می کند. در این صورت قاعدتأ نباید نام منطقه آزاد را بر آن گذاشت چرا که شروط اولیه منطقه آزاد را دارا نیست. در عین حال در منطقه آزاد کیش

زیرساختها آماده شده است و ما بخش عمدهای
از زیرساختهای را در کیش فراهم کرده ایم. این
منطقه جزو معدود مناطقی است که زیرساختها
برای گردشگری و تجارت فراهم است. در کل ما
در بررسی و داوری عملکرد مناطق آزاد نمیتوانیم
همه را یکسان ببینیم و با یک دید کلی خوب یا بدی
آنها را مشخص کنیم اما به طورکلی برای ارزیابی
مناطق آزاد اگر از این استثناها بگذریم، متأسفانه
عملکرد قابل قبول نیست و ما شاهد عملکرد خوبی
نبودیم. نکته قابل عرض دیگر این است که منطقه
آزادی مزیت و امتیازی دارد و این مزایا برای هر منطقه
میتواند مثبت باشد؛ طبیعی است که فرضاً من
به عنوان نماینده مجلس و فردی که میتوانم برای
حوزه خودم اثرگذار باشم، سعی میکنم برای حوزه
انتخابیه خود اختیاراتی و امتیازاتی را در نظر بگیرم،
به طوری که بخشی از فعالین را مشمول معافیتهای
مالیاتی و معاف از عوارض گمرکی شوند و یا به شکل
منحصر به فردی مزایای مختلفی برای آنها ایجاد
کنم. بنابراین هر فردی ممکن است در تالش باشد

که منطقه آزادی را در حوزه خود احداث کند و
همین است که ما شاهد مناطقی هستیم که به طور
غیر اصولی و بدون زیرساختها و الزامات مورد نیاز
احداث میشود و در ادامه کار آن میمانیم.
در حالی که مناطق آزاد چابهار هنوز
نتوانسته است به ماموریت ها و نقشه راه خود
برسد، چرا باید منطقه آزاد سیستان که هیج
کارکردی ندارد و احتمالا منجر به حاشیه
نشینی بیشتر شود، شروع به کار کند؟
با این نظر موافق هستم. اگر امروز بخواهم پیشنهاد
سیاستی بدهم، حتماً میگویم که ابتدا باید همین
مناطقی که داریم را دسته بندی کرده و برای هر کدام
»محور تخصصی« فعالیت تعریف کنیم و تکلیف را
از لحاظ مزیتها و تمایزها در نحوه اداره، مدیریت و
اعمال قوانین روشن و سازماندهی کنیم؛ تراز تجاری
را مثبت کرده و به اهداف نزدیک شویم و در نهایت
اگر توانستیم به این معیار ها برسیم به دنبال توسعه
کمی مناطق باشیم. در غیر این صورت ما شاهد از
دست دادن و تحلیل رفتن مزیت رقابتی در مناطق
هستیم. امروزه توسعه مناطق آزاد به طور غیر اصولی
باعث میشود اگر چند منطقه پیش رو داریم همین
مناطق را هم از مسیر خارج کنیم و آنها را هم از دست
بدهیم. من معتقد هستم تا زمانیکه این سازماندهی
ها انجام نشود، با توجه به قوانینی که در زمینه مالیات
اجرا میشود، همه مناطقی که از قبل داریم از دست
میرود. واقعیت این است که باید تکلیف را روشن
کنیم و بعد به سمت مناطق جدید برویم.
بنظر شما نباید مجلس فعال برای
آغاز به کار مناطق آزاد جدید که حتی بودجه
مشخص ندارند، در خواست استمهال کنند
و فعالیتشان متوقف شود؟
این نگاه و این اراده در مجلس تا حدودی شکل
گرفته است؛ حتی با همین نگاه در اوایل این مجلس
دکتر خاندوزی که نایب رئیس کمیسیون اقتصادی
بودند، طرح اصلاحیه قانون اداره مناطق آزاد را دادند.
آن زمان از همین منظر به اصلاحیه ها نگاه میکردند و
قصد داشتند تا شاخصهایی را برای توسعه مناطق
تعریف کنند با این مضمون که منطقهای باید تأسیس
شود که دارای یکسری شرایط باشد، اگر طرح جامعی
نداشته باشد، اگر زیرساختهای لازم را نداشته باشد
اساساً نمیتواند پیشنهاد داده شود.
در بند ۱۱ سیاستهای اقتصاد مقاومتی »توسعه
عمل« مناطق آزاد را داریم. اما توسعه دارای قاعدهای
است و این وظیفه مجلس است که آن را قاعدهمند
کند. هرچند که ممکن است عدهای از نگاه منطقه ای
به قضیه نگاه کنند و نگاه ملی مغلوب شود، اما دغدغه
دستگاههای نظارتی و نهادهای درگیر در این حوزه
این بود که مناطق را ساماندهی کنیم. اگر وضعیت
همینطور پیش رود توسعه فیک پیدا میکند،
بدون اینکه آوردهای برای کشور داشته باشد. بله
این رویکرد وجود دارد اما بحث طرح اصلاحیه در
کمیسیون اقتصادی مجلس در دست بررسی است.
تمام مناطق آزاد هفتگانه از سی سال
پیش تاکنون در مرحله نسل یکم مناطق آزاد
جهان، جا مانده اند؛ آیا اضافه کردن مناطق
آزاد جدید بدون زیرساخت های لازم آن هم با
مصوبه مجمع تشخیص، نوعی لجبازی و اتلاف
منابع محسوب نمیشود؟
در رابطه با این موضوع بهتر است اینطور گفت
که امروز حداقل پنج گونه منطقه آزاد وجود دارد و
این گونه ها بسته به اینکه کدام نوع از این مناطق
را بخواهیم تأسیس کنیم متفاوت خواهد بود. مثالً
منطقه چابهار موقعیت برتری ترانزیت دارد و همه
شرایط ترانزیت را داراست؛ در این منطقه نمیتوان
بحث گردشگری، صنعت، تجارت یا پتروشیمی را
داشته باشیم. بنابراین نمیتوان در رابطه با این موضوع
حکم ثابتی داد. اما من با این نگاه کلی موافقم که نباید
به سمت اضافه کردن مناطق برویم، تا زمانیکه
تکلیف مناطقی که داریم سازماندهی شود. خصوصاً
این مناطق جدیدی که در حال اجرایی شدن
هستند؛ توسعه هرگونه مناطق آزاد مضرات بیشتری
تا محاسنی دارد که احتمالا ممکن است داشته باشد.
مناطق آزاد اردبیل، قصر شیرین و
مهران اساسا چه نقشی در تجارت بین الملل
میتواند داشته باشند، در حالی که هیچ واحد
تولیدی درستی برای صادرات ندارند؟
در بحث نقش در تجارت یک موضوع این است
که آیا ظرفیت نقش آفرینی در حوزه تجارت دارند یا
خیر، که بله قطعاً این مناطق با توجه به موقعیتهایی
که دارند میتوانند ظرفیت تجارت را داشته باشند.
اما شروطی الزم است با این وضعیتی که ما امروز در
مناطق آزاد داریم نمیتواند اجرایی شود. ابتدا باید
برگردیم و پیش نیازها را فراهم کنیم درغیراین صورت
هیچ نتیجهای برای ما نخواهد داشت و ما نمیتوانیم
در غرب بلکه در شرق و شمال هم در اقتصاد ملی و

تجارت منطقه ای نقش آفرینی ببینیم.
برای منطقه آزاد سیستان، ماموریت
تجارت با افغانستان، تعریف شده است؛
افغانستان زمانی که طالبان نبودند، چیزی برای
تجارت یا ترانزیت نداشت حال که طالبان نبض
امور را در دست دارند، به نظر می رسد تشکیل
منطقه آزاد سیستان، هیچ کارکردی جز ایجاد
حاشیه نشینی مثل چابهار ندارد آیا نباید
منطقه آزاد سیستان، منحل شود؟
توسعه و توازن منطقهای مزایا و کارکردهایی دارد
که اگر بتواند نقشآفرینی کند و اگر بخواهم طبق
قانون پاسخ بدهم پاسخ مثبت است. در حقیقت
هنوز ماده یک در رأس کار است و همان ارائه خدمات
عمومی، اشتغالزایی و تا حدودی وضع درآمدی را
شامل میشود. اگر با این دید ببینیم، بله اثر دارد. به
هرحال در منطقه محروم و برای محرومیتزدایی
قدری مفید خواهد بود، اما اگر بخواهیم بهعنوان
بخشی از اقتصاد ملی آن را نگاه کنیم، در شرایط
فعلی خیر.
نمره شما به عملکرد مناطق آزاد ؟
نمیشود نمره یکسانی به همه مناطق داد.
شاید بتوان گفت کیش به نسبت دیگر مناطق
پیشرفت حدودی خوبی داشته است. در حالت
کلی هدفگذاری ما در کیش، تجارت گردشگری
بودهاست و از همان دهه ۵۰ بر همین اساس پیش
رفت. از آن زمان تا امروز زیرساختها مثل هتلها
به نسبت، نزدیک به شاخصها پیش رفته است.یا در
زمینه فرودگاهها، امروزه ظرفیت فرودگاههای ما از
ظرفیت بسیار باالیی برخوردار است. مثبت شدن تراز
تجاری در کیش به دلیل خدماتی است که به شرکت
ها ارائه میشود و امروزه درآمدهای باالیی ایجاد کرده
است. بااینحال همچنان مشکالتی مانند هزینه سفر
و میزان مسافر را نیز داریم. در کل وضعیت مناطق در
ایران به یک صورت نیست و در جایگاه های متفاوتی
از رشد قرار دارند.

مطالب مرتبط

نظر شما

  • لطفاً از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
  • از ارسال دیدگاه های تکراری ، توهین به دیگران و ارسال متن های طولانی و اسپم خودداری نمایید.
  • از کلمات و اصطلاحاتی که محتوای نامناسب و توهین آمیز دارند در دیدگاه خود استفاده نکنید.
  • اين سايت تابع قوانين و مقررات جمهوري اسلامي ايران است.
سازمان منطقه آزاد کیش
برچسب‌ها
آموزش و پرورش کیش (69) احمد حسن زاده امام جمعه کیش (45) اداره آموزش و پرورش کیش (41) اداره محیط زیست کیش (94) بیمارستان کیش (131) جزیره کیش (53) جعفر آهنگران (30) حجت الله عبدالملکی (44) دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان (29) دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد (35) دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی (49) دبیر خانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی کشور (32) دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی کشور (72) دکتر رضانیا (54) دکتر رضانیا رئیس بهداشت (75) رئیس پلیس راهور کیش (30) رحیم سرهنگی (59) سازمان منطقه آزاد کیش (183) ستاد پیشگیری از کرونا (83) سرهنگ توانگر (36) سرهنگ علی اصغر جمالی (59) سعید محمد (42) سعید پورزادی (39) شرکت آب عمران خدمات شهری کیش (39) شرکت آب عمران و خدمات شهری کیش (75) شرکت آب و برق کیش (29) شرکت توسعه بنادر و فرودگاه کیش (90) شرکت عمران ، آب و خدمات شهری کیش (36) شورای سلامت کیش (125) عزت الله محمدی (46) غلامحسین مظفری (49) فرماندهی انتظامی ناحیه کیش (33) فرماندهی انتظامی کیش (122) محمد رضا نوایی لواسانی (33) مدیر عامل سازمان منطقه آزاد کیش (102) مرکز بهداشت و توسعه سلامت کیش (98) مرکز ورزش و تفریحات سالم کیش (40) معاونت اقتصادی سازمان منطقه آزاد کیش (43) معاونت عمرانی سازمان منطقه آزاد کیش (96) معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان منطقه آزاد کیش (57) معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش (80) مهدی کشاورز (48) هواپیمایی کیش ایر (87) پلیس راهور کیش (53) پلیس فتا (31)
رفتن به ابتدای صفحه