شهروندان وظیفه شناس یاوران محیط زیست و میراث فرهنگی

“شهروندان وظیفه شناس یاوران محیط زیست و میراث فرهنگی”

مطمئنا در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است که مهمترین اثر این آشنایی و آگاهی را می توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست؛ بنابراین، امروز تلاش داریم تا موضوع «آلوده کردن محیط زیست» را بررسی کنیم.

همه ما بارها شاهد ریختن زباله در معابر از سوی برخی شهروندان بوده‌ایم، به طوری که این نوع هنجارشکنی برای عده‌ای به کاری عادی تبدیل شده است. ریختن زباله در معابر یکی از معضلات بسیار مهم بهداشتی و اخلاقی است که موجب رنجش دیگران و نادیده انگاشتن حقوق شهروندی می‌شود.

انداختن زباله در معابر و جوی‌ها برای برخی از افراد، نه تنها عیب و بی‌اخلاقی یا حتی قانون‌شکنی نیست، بلکه عادتی مألوف است! این افراد اصلاً به این موضوع فکر نمی‌کنند فردا که دوباره به خیابان می‌آیند، چگونه خیابان و جوی‌ها پاک و بدون زباله است. ظروف یک‌بار مصرف، بطری‌های نوشیدنی، ته‌سیگار و بسیاری زباله‌های دیگر هر روز میهمان ناخوانده معابر و جوی‌های شهرهای مختلف کشور ما می‌شود که با وجود انجام نظافت در نوبت‌های مختلف از سوی کارگران و رفتگران خدمات شهری، باز هم این زباله‌ها در شهر دیده می‌شود.

این البته یک بخش مشکل است؛ بخش دیگر بی‌توجهی برخی شهروندان به بیرون گذاشتن زباله‌هایشان تا قبل از ساعت ۲۱ است. بعضی‌ها هم اعتقادی به بسته‌بندی کردن زباله‌هایشان ندارند! عده‌ای نیز سطل‌های زباله خانگی را در کنار مخازن شهرداری خالی می‌کنند. همه این کارها جمع‌آوری صحیح پسماندها را مشکل و چهره شهر را زشت و آزاردهنده می‌کند؛ حال بگذریم از هزینه‌ای که به کشور تحمیل می‌شود. در ادامه، کمی درباره قوانین این حوزه صحبت می‌کنیم.

جرایم علیه محیط زیست

در قوانین کشور ما، جرایم محیط زیست را می‌توان در هفت گروه دسته بندی کرد: ۱- جرایم مرتبط با تخریب یا خسارت به محیط زیست ۲- جرایم مربوط به آلودگی آب ۳- جرایم مربوط به آلودگی صوتی ۴- جرایم مربوط به آلودگی هوا ۵- جرایم مربوط به آلودگی خاک ۶- جرایم مربوط به بهره‌برداری از منابع مواد شیمیایی یا کار با اشعه بدون اتخاذ تدابیر حفاظتی ۷- جرایم مربوط به ریختن زباله (هدف ما در این صفحات، بررسی همین مورد است.)

قانون مجازات اسلامی و زباله‌ریزها

قانونگذار در ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی زباله ریختن در معابر را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است. این ماده مقرر کرده که «هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود، از قبیل… ریختن مواد مسموم‌کننده در رودخانه‌ها، زباله در خیابان‌ها و کشتار غیرمجاز دام… ممنوع است و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند، به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد.»

قانون رانندگی چه می‌گوید؟

بر اساس قانون جدید رسیدگی به تخلفات رانندگی که اجرای آن طی دو مرحله (اردیبهشت و دی ۹۰) در کشور آغاز شد، ریختن اشیا و ضایعات در معابر تخلف رانندگی محسوب می‌شود و راننده متخلف باید متناسب با نوع تخلف ۳۰۰‏، ۴۰۰ و ۵۰۰ هزار ریال جریمه بپردازد. پلیس می‌گوید ناتوانی راننده در کنترل وسیله نقلیه، آن هم به دلیل مواجه شدن ناگهانی با اشیا و ضایعات موجود در معابر، یکی از دلایل تصادفات رانندگی است. البته بعضی از این اشیا به دلیل حوادث قهری و طبیعی مانند سقوط بهمن‏، رانش زمین، سیل و زلزله به وجود می‌آید، اما بعضی دیگر به دلیل بی‌توجهی سایر رانندگان ایجاد می‌شود.

کثیف‌کاری، جرمی غیرقابل گذشت

بر اساس مفاد ماده ۷۲۷ قانون مجازات اسلامی، زباله ریختن در معابر از جرایم غیرقابل گذشت است و حتی در اغلب موارد، اشخاص دیگر اعم از حقیقی یا حقوقی از این جرم متضرر می‌شوند. بنابراین اعلام جرم صرفاً در صلاحیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان حفاظت محیط زیست نیست، بلکه اعلام و شکایت از آن از سوی سایر اشخاص نیز ممکن است.

جریمه ریختن اشیا و ضایعات درخیابان‏ها

میزان جریمه ریختن اشیا و ضایعات در خیابان‏ها، بزرگراه‌ها و جاده‌ها به عنوان یک تخلف رانندگی به این شرح است:

۱- مطابق بند ۲۰۷۳ جدول جریمه‌های رانندگی، پرتاب کردن یا ریختن ضایعات، زباله، اشیا و آب دهان از وسیله نقلیه در معابر شهرهای بزرگ و جاده‌های بین‌شهری ۳۰۰ هزار ریال جریمه دارد.

۲- در بند ۲۰۷۵ جدول جرایم رانندگی‏، برای ریختن یا ریزش روغن، بنزین، گازوئیل یا سایر مایعات آلوده و تخریب‌کننده راه در شهرهای بزرگ و جاده‌های بین‌شهری ۳۰۰ هزار ریال جریمه تعیین شده است.

۳- بر اساس بند ۲۰۵۸ تخلیه نخاله، مصالح ساختمانی، فاضلاب و ایجاد هر گونه مانع در مسیر عبور و مرور وسایل نقلیه در راه‌ها و حریم آنها ۵۰۰ هزار ریال جریمه دارد.

۴- طبق بند ۲۰۵۹ حمل کردن زباله، نخاله و مصالح ساختمانی و امثال آن بدون حفاظ و پوشش لازم ۴۰۰ هزار ریال جریمه دارد و در صورت بررسی کارشناسان و محرز شدن تاثیر آنها در وقوع تصادفات رانندگی، راننده مرتکب به عنوان مقصر به مراجع قضایی معرفی خواهد شد.